روانشناسي و برداشت ما از آن

نويسنده: عثمان ایراندوست
مي دانيم كه گسترش دامنه علم، همه ابعاد زندگي كنوني را در بر گرفته تا جايي كه علم و آگاهي مهمترين اولويت براي زندگي در جوامع كنوني مي باشد كه توانسته است انسان را در قالب هاي گذشته به مدرنيته و پست مدرن بكشاند

و زمينه مناسبي را براي رشد استعداد­هاي بشر فراهم كند؛ از اين رو مي­توان گفت تجربه­ها و پيشرفت­هاي كنوني، حاصل تلاش خستگي ناپذير صدها و هزاران دانشمند در دوره­هاي مختلف علوم تجربي، انساني، رياضي، فيزيك مي باشد كه انسانها را از مرحله­اي به مرحله ديگر سوق مي­دهد تا به اهداف خود نايل آيند. با بيان اين حقيقت مي­توان گفت كه روانشناسي يا روانكاوي نقش بسزايي را در اين امر ايفا مي­كند؛ زيرا بستر انديشه­هاي نو را در روح و روان انسان همچون دانه­اي مي­كارد كه همه انسان­ها بهره­مند از ثمره آن مي­شوند؛ همچنین روانشناسي مي­تواند ارتباط ذهني مؤثري در ذهن انسان به وجود آورد و ضامن بهداشت رواني فرد در جامعه باشد. براي مثال اگر به پديده­اي همچون اعتياد و فحشا و عوارض جانبي آنها به دقت بنگريم و نتايج شوم آنها را با ديدي پژوهشي مورد برسي قرار دهيم، یا اگر علل و زمينه­هاي بزهكاري كودكان و نوجوانان را بشناسيم و بالأخره اگر صدها پديده ديگر از جمله بي­كاري افسرگي، خودكشي، بي­مسئوليتي را با ديدي منصفانه مد نظر قرار دهيم به اين نتيجه پي خواهيم برد كه آشنايي مردم با مفاهيم و اصول و كاربرد اين مفاهيم درحيات خانوادگي و شغلي ما ناچيز است و اين موضوع سبب آن گرديده كه حيات اجتماعي دستخوش اين ناآگاهي شود تا جايی كه فرد و جامعه ناگزير است فشاررواني زيادي كه بر او وارد مي شود را تحمل كند؛ چون نقشهاي گوناگون هر فرد در جامعه چنان با يكديگر در تناقض هستند كه اگر وي را با واقعيتها و مهارتهاي زندگي آشنا نكند، زير بار اين گونه فشارهاي رواني فزاينده خرد خواهد شد؛ با اين وجود باز هم زمينه­اي براي ناآشنايی با مفاهيم روانشناسي در جامعه ما وجود دارد و اين ناآشنايي با مفاهيم اوليه بهداشت رواني، سبب آن گرديده كه اگر يكي از افراد خانواده بگويد مي­خواهم به يك روانشناس يا روانپزشك در مورد حالاتش همچون ترسيدن، حسادت­ورزيدن، درك­نكردن، هذيان و توهم و نظاير آن به روانشناسي مراجعه كنم، برچسب ديوانگي را براي او نسخه مي­كنند؛ زيرا خانواده­ها از آنچه كه يك روانشناس مي­تواند براي حل مسائل آنان در زمينه­هاي گوناگون و رفتاري انجام دهد، آگاهي ندارند. براي مثال پدر و مادر مي­خواهند از كم و كيف رفتار فرزند خود آگاه شوند، زيرا در مدرسه به آنها اطلاع داده­اند كه فرزند شما با كودكان ديگر تفاوت دارد؛ اين تفاوت شايد بچه را طوري بار آورد كه او به آساني دچار ترس شود، از مواجه شدن با افراد ناآشنا دچار بيم و هراس گردد، با واقعيت­ها به سختي روبرو شود، با سکوت و خجالت، وقايع را سپري ­كند؛ به علاوه با ناآگاهي والدين و سرزنش­ اطرافيان، مشكل اين كودك دو چندان مي­شود و موجب مي­گردد كه افت تحصيلي و نداشتن اعتماد به نفس و اختلالات رفتاري وی را در پي داشته باشد كه در نتيجه، اين کودک از مدرسه مي­گريزد، دزدي براي شكم مي­كند و هر رفتاري كه مبتني بر خرابكاري است از او سر مي­زند؛ چرا؟! چون پدر و مادر از خصوصيات و دشواريها و نابهنجاري­هاي دوران كودكي نوجوانان اطلاع ندارند؛ براي انتقال از اين دوره همه بايد بكوشيم تا بهداشت رواني در جامعه بصورت گسترده مورد پذيرش قرار گيرد؛ پس مواظفيم در حد وظايف و توانائي عملي و تخصصي خود نسبت به تأمين محيط سالم براي زندگي مشترك و جمعي كوشش كنيم و اين امر مستلزم آن است كه نسبت به روانشناسي خود و ديگران بي اطلاع نباشيم.